💡 Ηγεσία στον Αιώνα της Αβεβαιότητας: Συνδυάζοντας Frost και Καβάφη

Το ακόλουθο άρθρο αποτελεί το κεντρικό συμπέρασμα από το βιωματικό μας εργαστήριο της Poetic-Intelligence-for-Leaders με τίτλο: "Δυο Δρόμοι και η Μυστική Βοή: Ποιητική Νοημοσύνη για Σύγχρονους Ηγέτες".

Η Τέχνη του Ηγείσθαι: Ανάμεσα στην Επιλογή και την Προνοητικότητα

Ο σύγχρονος ηγέτης λειτουργεί σε ένα περιβάλλον συνεχών αλλαγών, όπου η αβεβαιότητα είναι ο κανόνας. Η σύγκριση των ποιημάτων του Robert Frost, "The Road Not Taken", και του Κωνσταντίνου Καβάφη, "Σοφοί δε Προσιόντων", αποκαλύπτει τις δύο θεμελιώδεις ικανότητες που απαιτούνται για την επιτυχία: τη Δράση (Επιλογή) και την Αντίληψη (Προνοητικότητα).

1. Η Ικανότητα της Επιλογής και της Αφήγησης (Frost)

Το ποίημα του Frost εστιάζει στην αναπόφευκτη ευθύνη της επιλογής. Ο ηγέτης, όπως ο ομιλητής του ποιήματος, φτάνει σε ένα διχασμό: «Δυο δρόμοι χώριζαν σε κίτρινο δάσος». Η κρίσιμη δεξιότητα εδώ δεν είναι τόσο η «σωστή» επιλογή, αφού οι δρόμοι ήταν «πραγματικά περίπου οι ίδιοι», αλλά η ικανότητα να αναλάβει την απόφαση και να διαμορφώσει μια συνεκτική αφήγηση εκ των υστέρων.

Ο σύγχρονος ηγέτης πρέπει να είναι Δημιουργός Αφηγήσεων (Narrative Creator). Η φράση «Και αυτό έκανε όλη τη διαφορά» μάς διδάσκει ότι η αξία της επιλογής συχνά καθορίζεται από το πόσο πειστικά μπορεί ο ηγέτης να δικαιολογήσει την πορεία που χάραξε, εμπνέοντας εμπιστοσύνη στους «ταξιδιώτες» που τον ακολουθούν.

2. Η Ικανότητα της Προνοητικότητας (Καβάφης)

Ο Καβάφης συμπληρώνει τον Frost, μετατοπίζοντας την εστίαση από τη στιγμή της επιλογής στην προετοιμασία για αυτήν. Ο ηγέτης πρέπει να είναι Σοφός—να «προσιόντων αισθάνεται»—και όχι απλά Άνθρωπος (που ασχολείται με τα γιγνόμενα).

Η ικανότητα του σύγχρονου ηγέτη είναι να ακούει τη «μυστική βοή» των επερχόμενων αλλαγών—τα αδύναμα σήματα (weak signals)—πριν αυτά γίνουν φανερά σε όλους. Αυτό απαιτεί Κριτική Σκέψη και Στρατηγική Ευλάβεια (ευθύνη), δίνοντας την ευκαιρία στον οργανισμό να επιλέξει τον δρόμο του Frost με πληρέστερη γνώση και λιγότερη παρόρμηση.

🤝 Η Τριπλή Σύνθεση της Ηγεσίας: Προνοητικότητα, Τόλμη, Αφήγηση

Η φράση αυτή συμπυκνώνει τη φιλοσοφία της Poetic-Intelligence-for-Leaders για τον αποτελεσματικό ηγέτη στον 21ο αιώνα. Δεν αρκεί πλέον μόνο η λήψη «ορθών» αποφάσεων, αλλά και η ολιστική διαχείριση του χρόνου, του ρίσκου και της ανθρώπινης ψυχολογίας.

1. 👂 Ακούγοντας τη Μυστική Βοή (Καβάφης: Προνοητικότητα)

Ο πρώτος και πιο κρίσιμος ρόλος του ηγέτη είναι αυτός του «Σοφού». Η «μυστική βοή» αντιπροσωπεύει τα Αδύναμα Σήματα (Weak Signals), τις τάσεις που βρίσκονται στον ορίζοντα αλλά δεν έχουν γίνει ακόμα σαφείς ενδείξεις.

• Δεξιότητα: Κριτική Σκέψη και Εξωστρέφεια. Ο ηγέτης πρέπει να αναπτύξει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται τα προσιόντα (τα επερχόμενα) μέσω της συνεχούς παρακολούθησης του περιβάλλοντος, της ανάλυσης των διαταρακτικών (disruptive) τεχνολογιών και της αμφισβήτησης των υφιστάμενων παραδοχών.

• Αποτέλεσμα: Η προνοητικότητα εξασφαλίζει ότι όταν ο ηγέτης φτάσει στο «δίλημμα» του Frost, δεν θα είναι απροετοίμαστος, αλλά θα έχει ήδη συγκεντρώσει την απαραίτητη γνώση για να επιλέξει τον δρόμο με τη μεγαλύτερη στρατηγική «αξίωση».

2. 🧭 Διαλέγοντας με Τόλμη έναν Δρόμο (Frost: Δράση & Ρίσκο)

Αφού ακούσει τη «βοή», ο ηγέτης καλείται να δράσει. Στο «κίτρινο δάσος», οι δρόμοι συχνά είναι «πραγματικά περίπου οι ίδιοι» ως προς τον αντικειμενικό κίνδυνο. Η τόλμη έγκειται στο να αποδεχτεί τη διαίρεση και την απώλεια της εναλλακτικής:

• Δεξιότητα: Αποφασιστικότητα και Διαχείριση Ρίσκου. Ο ηγέτης οφείλει να διαλέξει και να απομακρυνθεί από την παράλυση της ανάλυσης (analysis paralysis), αποδεχόμενος ότι, σύμφωνα με τον Καβάφη, «δεν υπάρχει επιστροφή» στον δρόμο που δεν πάρθηκε.

• Αποτέλεσμα: Η επιλογή, ακόμα και αν βασίζεται σε αμφίβολα δεδομένα, δημιουργεί στρατηγική ορμή και επιτρέπει στον οργανισμό να κινηθεί μπροστά, ενώ οι ανταγωνιστές μπορεί να μένουν στάσιμοι, προσπαθώντας να αποφύγουν το δίλημμα.

3. 📢 Αφηγούμενος την Επιλογή ως τη Μόνη Σωστή (Σύνθεση: Ενδυνάμωση)

Το τελικό στάδιο, και ίσως το πιο ισχυρό εργαλείο της Ποιητικής Νοημοσύνης, είναι η δημιουργία αφήγησης. Ηγεσία δεν είναι μόνο αυτό που κάνεις, αλλά και πώς εξηγείς αυτό που έκανες.

• Δεξιότητα: Επικοινωνία και Διαμόρφωση Κουλτούρας. Ο ηγέτης παίρνει μια αμφίβολη επιλογή και την παρουσιάζει ως τη μοναδική, σκόπιμη και σωστή πορεία για το μέλλον του οργανισμού. Η φράση «Και αυτό έκανε όλη τη διαφορά» γίνεται η βάση ενός εμπνευσμένου οράματος.

• Αποτέλεσμα: Αυτή η αφήγηση ενδυναμώνει την ομάδα, μετατρέποντας την αβεβαιότητα σε πεποίθηση. Οι εργαζόμενοι δεν ακολουθούν απλώς μια απόφαση. Ακολουθούν μια ιστορία που τους δίνει νόημα και σκοπό, επιβεβαιώνοντας εκ των υστέρων την ορθότητα της επιλογής, ανεξάρτητα από τα αρχικά δεδομένα.

Συνοψίζοντας, ο αποτελεσματικός ηγέτης χρησιμοποιεί την Ποιητική Νοημοσύνη για να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ της πληροφορίας (Καβάφης) και της δράσης (Frost) μέσω της δύναμης της πειθούς και του οράματος.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

"Ο δρόμος που δεν πάρθηκε" (The Road Not Taken), Robert Frost, 1915

Σ’ ένα κιτρινισμένο δάσος ήταν ένα σταυροδρόμι, και εγώ

Λυπόμουν που να πάρω και τους δυό τους δρόμους δε γινόταν,

Γιατί ένας ταξιδιώτης ήμουν, στάθηκα πολύ καιρό

Και κάτω κοίταζα τον ένα ως το μακρυνό

Σημείο που έγερνε και μέσα στα χαμόκλαδα χανόταν.

Ύστερα, δίκαια κι ωραία, πήρα, αποφασισμένος,

Τον άλλο δρόμο, κι ίσως να ήτανε και τυχερό

Μια κι ήτανε απάτητος, χορταριασμένος·

Αν και εκεί μπροστά μου ήτανε φθαρμένος·

Στην αρχή τους ήταν όμοιοι και οι δυό.

Όμοιοι απλώνονταν μπροστά μου εκείνο το πρωί

Στα φύλλα επάνω ούτε βήμα δε φαινόταν να’ χει κάνει πίσω.

Ώ ! άφησα τον πρώτο για μια άλλη μέρα ! Επειδή

Όμως ήξερα πως ο ένας δρόμος σε άλλον οδηγεί

Αμφέβαλλα αν ποτέ μου θα μπορούσα να γυρίσω πίσω.

Σε κάποιο τόπο θα το λέω μετά από καιρό

Αναστενάζοντας χρόνια και χρόνια μετά:

Πως σ’ ένα δάσος ήταν ένα σταυροδρόμι, κι εγώ –

Πήρα τον δρόμο τον λιγότερο πεπατημένο, κι αυτό

Έκανε όλη τη διαφορά.

Το ποίημα είναι από το βιβλίο της Δάφνη Χρονοπούλου “Ονειρο Μέσα Σε Όνειρο-19 Μεταφρασμένα Ποιήματα”, Πηγή: kastellakia.blogspot.gr

"Σοφοί δε προσιόντων", Κωνσταντίνου Καβάφη (1915)

Θεοὶ μὲν γὰρ μελλόντων, ἂνθρωποι δὲ γιγνομένων,σοφοὶ δὲ προσιόντων αἰσθάνονται. Φιλόστρατος, Τὰ ἐς τὸν Τυανέα Ἀπολλώνιον, VIII, 7

Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα.

Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί,

πλήρεις και μόνοι κάτοχοι πάντων των φώτων.

Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα

αντιλαμβάνονται. Η ακοή

αυτών κάποτε εν ώραις σοβαρών σπουδών

ταράττεται. Η μυστική βοή

τους έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων.

Και την προσέχουν ευλαβείς. Ενώ εις την οδόν

έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί.